විජයධරණී

 මහ වැදි රටේ කුකුළාපොල කිරිඅම්මාට යාදිනි ====================================== නිමේෂ තිවංකර සෙනෙවිපාල නුවර කලාවිය වගේ ම, ඌව-වෙල්ලස්ස කියන්නෙත් ලාංකීය සභ්‍යත්වයේ තවත් එක් වැදුම්ගෙයක්. නුවර යුගය වෙනකොට, බින්තැන්නේ මහ වැදි රට, වෙල්ලස්ස, පානම් පත්තුව වගේ කෑලිවලට කැඩිල දිසාවනි, රටවනි හැදුණාට ඌව-වෙල්ලස්ස කියන, ලංකාද්වීපයේ අග්නි දිග මහා තැනිතලාව මුලු ඉතිහාසෙ පුරාවට ම ලංකාවේ ප්‍රාණ නාළිය වෙලා තිබුණා. අටසිය දහ අටේ දි සුද්දව දණගස්සපු සිංහලේ මහා කැරැල්ලට පණ දීපු කරුමෙට යාය ගණන් කෙත් වතු ගිනි ලා ලා විනාස නොකරන්න, අද වෙනකොට ලංකාවෙ සශ්‍රීක ම භූමිභාගය වෙන්න තිබුණෙ ඌව වෙල්ලස්ස.  ඌව වෙල්ලස්සේ, කොතැන බිම හෑරුවත් මතු වෙන්නේ ඉතිහාසය. ගහක් ගලක් ගානෙ ජනකතා ජනශ්‍රැති විතරක් නෙවෙයි, දෙවි දේවතාවොත් වැහි වැහැල. බණ්ඩාර හැටහත් කට්ටුවට වලංගු කෙරෙන බොහොමයක් දෙවිගොල්ල වැඩවසන්නෙත් මේ භූමි භාගයේ. ඌව වෙල්ලස්ස කියන්නෙ ම මහා පින්වන්ත පොළොවක්! ඌව වෙල්ලස්සෙ ඉන්නව කිරිඅම්මල හත් දෙනෙක්. ඉඳිගොල්ලේ කිරිඅම්මා, උනාපානේ කිරිඅම්මා, කන්දේ කිරිඅම්මා, දිවැස් කිරිඅම්මා, වෙල්ලස්සේ කිරිඅම්මා, බිලි කිරිඅම්මා සහ කුකුළාපොල කිරිඅම...

 ජෝන් ඩොවිල් මුදියන්සේලාගේ වික්‍රමසිංහ  ================================== 1815 මාර්තු මාසෙ දෙ වැනි දා, සුද්දා ගිවිසුමකින් උඩරට යටත් කරගත්තේ උන්ගේ දක්ෂතාවයක් නිසා ම නෙවෙයි. ඒකට අප්‍රකට පසුබිමක් තියෙනවා.  1815 පෙබරවාරි මාසෙ ඇහැලේපොළ, වලපනේ දි උඩරට රදල ප්‍රධානීන් කිහිපදෙනෙක් එකතු කරගෙන පවත්වනවා එක්තරා රැස්වීමක්. මේකෙදි ඇහැලේපොළ, ස්ථිරව ම කියනවා, සුද්දාට නුවරට එන්න උපකාර කරන්ඩෙය, ඊටපස්සෙ පිලිමතලව්වෙ 1803 දි හිතාන හිටපු හැටියට තමන් සුද්දගෙන් ආණ්ඩුබලය අත්පත් කරගන්න කටයුතු කරනවාය කියලා. මේ විස්තරේ තියෙන, මෙතෙක් අප්‍රසිද්ධ ව තිබුණ ලිපිය තව ටික දවසකින් ප්‍රකාශයට පත් කරන්න හිතාගෙන ඉන්න නිසා දැන් ම වැඩි විස්තරයක් කියන්නෙ නෑ මෙතැන. එතැන දි මොඬරුවිල, දස්කර, මඩුගල්ල, උනම්බුව, පිලිමතලව්ව, ගලගම, මොල්ලිගොඩ, ඇල්ලේපොළ, ගිරාගම, පලිපාන වගේ කණ්ඩායමක් රැස් වෙලා රහසිගත ව තීරණය කරනවා, උඩරටට ඇතුලු වෙන්න සුද්දට ඉඩ දීලා, රජ්ජුරුවන්ව බලයෙන් පහ කරලා, සුද්දගෙ ආධාර ඇතුව පිහිටුවන සිංහල ආණ්ඩුවේ සාමන්තයා හැටියට ඇහැලේපොළ ව පත් කරන්න. සාමන්ත පාලනය ටික දවසක් කරගෙන ගිහින් මාස හයකට පස්සේ සුද්දට ගහල පන්නන්නත් උ...

 මානවම්ම පරපුරේ වික්‍රමසිංහ ======================== සිරසේ ඉන්ටවීව් එකක, එක්තරා නිවේදිකාවක්  රනිල්ගෙන් අහනවා, ලංකා සංස්කෘතිය ගැන මොනවද දන්නේ කියලා. ඒ වෙලාවෙ, කොහෙද යන්නෙ මල්ලෙ පොල් උත්තරයක් දෙන රනිල්, මානවම්ම ගැන කියවගෙන කියවගෙන යනවා. එදා අපි එච්චර නොහිතුවට, රනිල් කට ඇරියොත් මානවම්ම ගැන ම කතා කළේ ඇයි කියල තහවුරු වූයේ අද! මේ සටහන ඒ ගැන. රනිල්ගෙ ආගමනය සහ දේශපාලන සන්දර්භයේ ස්වභාවය ගැන මතකයේ තියාගෙන ම මේ හෑල්ල කියවලා බලන්න. රටේ අභ්‍යන්තර දේශපාලන කටයුතුවලට දකුණු ඉන්දියාවේ දේශපාලන උපකාර ලබාගැනීම්වල ප්‍රතිඵලයක් හැටියට හත්වැනි ශතවර්ෂෙ මැද භාගය වෙනකොට දේශපාලන යාන්ත්‍රණය සෑහෙන දුර්වල වෙලා තිබුණෙ.  රා.ව. 650 දී දෙ වැනි කාශ්‍යප රජ වෙන්නේ, පළමු වැනි දාඨෝපතිස්ස ව ඉන්දියාවට පළවා හැරලා. රටේ පාලනය භාරගත්තත්, කාශ්‍යප ඔටුනු පැළැන්දේ නැහැ. දාඨෝපතිස්ස ආපහු දකුණු ඉන්දීය කුලී හමුදාවක් ඇරගෙන යුද්ධෙට ආවත්, කාශ්‍යපට පුලුවන් වෙනවා, දාඨෝපතිස්ස මරල ජයගන්න. මේ කාශ්‍යප, එක අවස්ථාවක ථූපාරාමය යි, දක්ෂිණ ථූපය යි බින්දා කියල ත් චෝදනාවක් තියෙනවා. සමහර විට, කුලී හමුදාවලට විශාල වශයෙන් වැටුප් ගෙවන්න වුණ නිසා, ...